خواب ایمن برای کودکان

نویسنده: دکتر یاسر

خواب خوب یکی از ارکان مهم سلامت جسمی و روانی کودکان است. بخش مهمی از خواب ایمن شامل محل خواب شیرخوار، وضعیت بدنی (position) شیرخوار هنگام خواب، نوع تخت یا گهواره شیرخوار، نوع تشک و همچنین شرایط محیطی خانه (مانند وجود دود سیگار) است.

فراهم کردن محیطی امن برای خواب کودک خطر بروز صدمات و همچنین سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار (SIDS) را کم می‌کند. سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار (Sudden Infant Death Syndrome) یا SIDS به حالتی گفته می‌شود که شیرخواری که از هر لحاظ سالم است، به‌طور ناگهانی و غیرمنتظره در حین خواب می‌میرد. در SIDS علت مرگ حتی پس از بررسی‌های کامل که شامل کالبدشکافی نیز می‌شود، مشخص نمی‌شود.

سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران در شیرخوارانی که والدین سیگاری دارند، به‌خصوص آنها که در حین حاملگی هم سیگار می‌کشند شایع‌تر است. گروه دیگری از شیرخواران که SIDS در آنها شیوع بیشتری دارد آنهایی هستند که به‌روی شکم می‌خوابند.

شیرخوار کجا بخوابد؟

طی شش ماه اول زندگی امن‌ترین شکل خوابیدن برای کودک، خوابیدن به پشت در گهواره یا تخت جدا در اتاق والدین است. وجود تخت شیرخوار در اتاق والدین شیردهی طی شب را آسان‌تر کرده و احتمالا به کاهش بروز SIDS کمک می‌کند.

چگونه محیط خوابی امن برای شیرخوار فراهم کنیم؟

از زمان تولد و طی سال اول زندگی، شیرخوار را برای خواب شب یا چرت‌های طی روز به پشت بخوابانید. از وسایلی که برای فرم‌دهی به بدن نوزاد حین خواب (Sleep positioner) تبلیغ می‌شود ویا پتوی لوله شده جهت نگه داشتن شیرخوار در وضعیت خوابیده به پشت استفاده نکنید. این وسایل ممکن است باعث خفگی شیرخوار شوند. از زمانی که شیرخوار قادر به غلت زدن و برگشتن به وضعیت اولیه شد، دیگر نیازی نیست شما او را به حالت خوابیده به پشت برگردانید.
برای خواباندن شیرخوار از سطحی سفت و صاف استفاده کنید. تشک‌های آبی، بادی، بالش، کوسن، سوفا و هر جسم نرمی برای خواباندن شیرخوار امن نیست. شیرخواران ممکن است با چرخیدن به پهلو یا شکم صورت خود را در این نوع سطوح نرم فرو برند و هوای کافی برای تنفس به آنها نرسد.
وسایل انتقال شیرخوار (Carrier) نباید جایگزین گهواره یا تخت برای خواب شیرخوار شوند.
وسایل نرم را در محیط خواب کودک نگذارید. وسایلی که باید از قراردادن آنها در گهواره یا تخت کودک اجتناب کرد عبارتند از: لحاف، کامفورتر (comforter)، صفحات ضربه‌گیر (bumper pads)، عروسک‌های پولیشی، بالش یا هر شئ شبیه به آن.
شیرخوار را گرم نگیرید. اگر اتاق خنک است به‌جای پتو از لباس‌های خواب سبک استفاده کنید.
اگر تصمیم به قنداق کردن شیرخوار گرفتید دقت کنید که حتما از روش صحیح قنداق کردن استفاده کنید. راه هوایی باید کاملا باز باشد و پاها فضای کافی برای حرکت کردن داشته باشند. از زمانی که شیرخوار قادر به غلت زدن شد، قنداق کردن را متوقف کنید.
شیرخوارتان را از هرگونه دود دور نگه دارید. شیرخوارانی که مادرشان حین بارداری سیگار می‌کشیده ویا بعد از تولد در معرض دود سیگار بوده‌اند احتمال بیشتری دارد که به سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار (SIDS) دچار شوند.

آیا خوابیدن شیرخوار روی تخت والدین امن است؟
بعضی والدین تصمیم می‌گیرند که با شیرخوارشان روی یک تخت بخوابند (bed sharing). تخت‌های بالغین با درنظر داشتن نکات ایمنی برای شیرخواران طراحی نشده‌اند. به‌همین علت خوابندن کودک روی تخت والدین چندان ایمن نیست.

تخت‌های بزرگسالان خطر سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار و همینطور خفگی را افزایش می‌دهند:
شیرخوار ممکن است در فضای بین تشک و دیوار یا تشک و چهارچوب تخت گیر بیوفتد
شیرخوار ممکن است از تخت بیوفتد
بزرگسالان یا بچه‌های بزرگتر ممکن است روی شیرخوار غلت بزنند و او را خفه کنند
لحاف یا پتو ممکن است سر نوزاد را بپوشانند و باعث گرم شدن بیش از حد شیرخوار شوند. همچنین شیرخوارانی که سرشان طی خواب پوشیده شود با خطر بیشتری برای ابتلا به SIDS روبرو هستند
استفاده از تخت‌های شیرخواری که به تخت والدین می‌چسبند (co-sleeper product) نیز توصیه نمی‌شود
به‌هیچ وجه با شیرخوارتان رو سوفا، کاناپه یا armchair دراز نکشید یا نخوابید. شیرخوار ممکن است بین شما و کناره‌های این وسایل گیر بیوفتد و خفه شود.
امن‌ترین محل برای خواب شیرخوارتان تخت یا گهواره‌ای جدا و نزدیک به تخت خودتان است.
ویدئوی «خواب ایمن برای شیرخوار شما» که توسط اداره‌ی سلامت عمومی کانادا تهیه شده است، راه‌کارهای فراهم کردن محیطی امن برای خواب شیرخوار و کاهش خطر سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار (SIDS) را به‌صورت قدم به قدم به شما ارائه می‌دهد.