بسیاری از والدین واژه زردی را شنیده‌اند. زردی به معنی زرد شدن پوست و یا سفیدی چشم نوزادان است. علت ایجاد زردی افزایش مقدار بیلی‌روبین است. این ماده به‌صورت طبیعی در نتیجه تجزیه سلول‌های قرمز خونی (گلوبول‌های قرمز) ایجاد می‌شود. به‌صورت طبیعی بیلی‌روبین در کبد تولید می‌شود و از طریق مدفوع دفع می‌شود. در نوزادان قسمت‌های زیادی از مسیر متابولیسم بیلی‌روبین هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته‌اند و در نتیجه آن زردی به عنوان فرایندی فیزیولوژیک یا طبیعی در نوزادان بروز می‌کند.
علائم و نشانه‌های زردی
زردی در ابتدا در سفیدی چشم نوزاد ظاهر می‌شود. با افزایش سطح بیلی‌روبین رنگ زرد از بالا به پائین (از سر به سمت پاها) گسترش می‌یابد. در نوزادانی که پوست سفید دارند، زردی به راحتی دیده می‌شود. در نوزادانی که پوستی تیره‌تر دارند، برای مشاهده زردی می‌توان به سفیدی چشم‌‌ها و کف و دست و پا توجه کرد. بعضی از پزشکان میزان زردی را بر اساس میزان گسترش آن در بدن نوزاد برآورد می کنند، هرچند این روش قابل اعتماد نیست.
زردی نوزادی
در نوزادان رسیده (Full term)، زردی معمولا پس از 24 ساعت اول تولد به‌وجود می‌آید. سطح بیلی‌روبین یا میزان زردی در روز 3 تا 5 به حداکثر خود می‌رسد و سپس طی دو هفته به آهستگی کاهش می‌یابد. اگر نوزاد سالم باشد و سطح بیلی‌روبین خیلی بالا نباشد، زردی خطری برای نوزاد ندارد و خودبخود رفع می‌شود.
هرچند حدود 60% نوزادان به زردی‌ای مبتلا می‌شوند که خطری برای آنها ندارد، حدود 2% از آنها سطح بیلی‌روبین بسیار بالایی دارند که می‌تواند خطرناک باشد. در این حالت بیلی‌روبین سمی برای مغز محسوب می‌شود و ممکن است منجر به ایجاد طیفی از اختلالات دائم نورولوژیک از جمله کری، اختلالات حرکتی و اختلالات شناختی شود. خوشبختانه ابتلا به این موارد بسیار نادر و قابل پیشگیری است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر فکر می‌کنید که نوزاد شما زرد به‌نظر می‌رسد، باید سریعا او را برای بررسی نزد پزشک ببرید.
علائم خطر زردی
وجود حتی یکی از علائم زیر ممکن است بر این دلالت داشته باشد که زردی نوزاد شما چیزی بیش از یک زردی ساده است و در این حالت شما باید نوزاد را سریع نزد پزشک ببرید:
- زردی‌ای که طی 24 ساعت اول تولد بروز کند
- خوب شیر نخوردن
- درار نکردن
- عدم دفع مدفوع نوزادی (مکونیوم)
- تب
- بی‌حالی
علل ایجاد زردی
در بعضی موارد علت ایجاد زردی در نوزادان یک بیماری یا عفونت زمینه‌ای است. اگر زردی سریع باشد و یا سریعا بهبود نیابد، باید بررسی‌های تکمیلی جهت تشخیص علت آن انجام شود.
عوامل خطر زا (Risk factors)
نوزادانی که یک یا تعداد بیشتری از موارد زیر را داشته باشند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زردی شدید هستند:
- نارس بودن (تولد پیش از 38 هفته حاملگی)
- وزن زیر 2500 گرم
- داشتی خواهر یا برادر با سابقه ابتلا به زردی
- مادر با گروه خونی O
- عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد
- وجود کبودی روی پوست بدن یا پوست سر (cephalohematoma)
نوزادانی که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زردی هستند، باید به طور دقیق و مرتب مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت لزوم سریعا درمان شوند تا از بروز هرگونه عارضه جلوگیری شود.
بررسی نوزاد
هرچند اغلب با نگاه کردن نیز می‌توان زردی را در نوزاد تشخیص داد، تشخیص مقادیر بالای بیلی‌روبین با این روش به تنهایی کفایت نمی‌کند. انجمن متخصصین کودکان کانادا و همچنین انجمن متخصصین کودکان آمریکا توصیه می‌کنند که تمام نوزادان طی 72 ساعت اول بعد از تولد از نظر زردی توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرند. این بررسی شامل معاینه و همچنین آزمایشی برای تعیین میزان زردی می‌باشد. این آزمایش می‌تواند از طریق گرفتن مقدار کمی خون و یا با استفاده از دستگاه‌هایی که میزان زردی را با تاباندن نور به پوست اندازه گیری می‌کنند (transcutaneous) انجام شود. براساس میزان بیلی‌روبین و همچنین ریسک فاکتورهای نوزاد، پزشک در مورد لزوم و زمان انجام تست‌های بعدی تصمیم خواهد گرفت.
درمان زردی نوزادی
اکثر نوزادان مبتلا به زردی نیاز به درمان ندارند. از آنجا که بیلی‌روبین از مدفوع دفع می‌شود، نکته مهم در کاهش زردی حصول اطمینان از دفع مدفوع نوزادی می‌باشد که عموماً در نتیجه تغذیه مناسب و جلوگیری از کم‌آبی حاصل می‌شود.
فتوتراپی (نور درمانی)
بعضی از نوزادان نیاز به درمانی به نام فتوتراپی دارند که توسط لامپ‌های فلورسنت مخصوص انجام می‌شود. در صورت نیاز به انجام فتوتراپی، نوزاد در محفظه‌ای که در آن لامپ‌های مخصوص قرار دارد قرار داده می‌شود و چشم‌هایش جهت محافظت پوشانده می‌شود. این روش معمولا نیازمند بستری کردن کودک در بیمارستان است و درمانی بسیار مؤثر و رایج است. در مقادیر کمتر بیلی‌روبین و براساس شرایط نوزاد از دستگاه‌های فتوتراپی در منزل نیز می‌توان استفاده کرد. از آنجا که کم‌آبی سبب تشدید زردی می‌شود، بسیار مهم است که از تغذیه نوزاد و دریافت مایع کافی مطمئن شویم. شیردهی در نوزاد مبتلا به زردی باید ادامه یابد و در بسیاری از موارد جهت جلوگیری از کم‌آبی کافی می‌باشد. در صورت لزوم مایع اضافه از طریق خوراکی و یا وریدی برای نوزاد تجویز می‌شود. در موارد بسیار شدید ممکن است تعویض خون برای درمان زردی انجام شود.
زردی شیر مادر چیست؟
در اواخر هفته اول تولد، نوزادانی که شیر مادر می‌خورند مقادیر بیلی‌روبین بالاتری از نوزادان شیر خشک خوار دارند. به این حالت زردی شیر مادر گفته می‌شود. این نوع از زردی بسیار آرام شروع می‌شود و در 2 تا 3 هفتگی به اوج می‌رسد و ممکن است تا 12 هفتگی باقی بماند. زردی شیر مادر برای نوزاد خطرناک نیست؛ علت ایجاد آن نیز مشخص نمی‌باشد. اگر نوزاد تحت نظر پزشک قراردارد، به‌خوبی وزن می‌گیرد و تکامل خوبی نیز دارد، بهترین کار ادامه دادن شیر مادر و اجازه دادن برای رفع شدن خودبخودی زردی است.
0 Comments