بیشتر والدین در برخورد با درد شکم در فرزندانشان دچار سردرگمی می‌شوند. عامل دل درد می‌تواند هر یک از احشاء داخل شکم باشد که بعضی از آنها عبارتند از معده، روده‌ها، کلیه، مثانه و کبد. گاهی اوقات هم درد شکم ناشی از عناصر خارج شکم است که به آنها درد راجعه می‌گویند، به عنوان مثال عفونت قاعده ریه می‌تواند سبب تحریک دیافراگم و در نتیجه دل درد شود.
حاد یا مزمن
تعیین نوع درد شکمی، اولین قدم در درمان دل درد کودک شماست. در اصطلاح پزشکی، درد حاد به دردی گفته می‌شود که مدت کوتاهی از شروع آن می‌گذرد که این مدت معمولا چند ساعت یا نهایتا چند روز است. درد مزمن شکم معمولا هفته‌ها یا ماه‌ها طول کشیده است و علل آن می‌توانند از علل درد حاد کاملا متفاوت باشند.
چه زمانی به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنیم؟
نکته مهم در دل درد حاد، تشخیص این نکته است که کودک دچار مشکلی جدی شده است (مانند آپاندیسیت که نیازمند توجه فوری پزشکی است) یا اینکه خطری او را تهدید نمی‌کند و ممکن است نیازمند هیچ درمانی نباشد که البته این مورد دوم بسیار شایعتر است. برای تصمیم گیری در مورد مراجعه به پزشک می‌توانید کودک را از لحاظ علائم خطر (Red flag) پایش کنید.
علائم خطر در درد حاد شکم اگر کودک هر یک از علائم و نشانه‌های زیر را دارد، سریعا به پزشک مراجعه نمائید:
- درد تیز و پایدار که از ناف شروع شده و به سمت پایین و راست شکم حرکت کند و در طول زمان بدتر شود. (شک به آپاندیسیت)
- دوره‌های ناگهانی دل‌پیچه و گریه غیرقابل کنترل، در حالیکه کودک در فواصل دوره‌های درد خوشحال و آرام است. (شک به اینتوساسپشن)
- مدفوع خونی شبیه به ژله توت‌فرنگی (Red Current Jelly). (شک به اینتوساسپشن)
- تورم دردناک در ناحیه کشاله ران یا بیضه‌ها. (شک به فتق گیرافتاده شده یا پیچ خوردن بیضه‌ها)
- استفراغ به رنگ سبز تیره (صفراوی). (شک به پیچ خوردن روده‌ها یا سایر علل انسداد روده)
مدت زمان درد
علل دل درد حاد
تعداد کمی از علل دل درد حاد نیاز به مداخله جراحی دارند که عموما باید سریعا انجام شود. هرچند این علل زیاد شایع نیستند، اما علت اصلی نگرانی والدین در مورد دل درد کودکان هستند.
آپاندیسیت
آپاندیسیت شایعترین مشکل جراحی عامل دل درد در کودکان است. آپاندیسیت در چند سال اول زندگی بسیار ناشایع است. آپاندیسیت تقریبا همیشه به صورت دردی مبهم، که به سختی می‌توان نقطه‌ای خاص را به عنوان محل درد نشان داد، در اطراف ناف به همراه حالت تهوع شروع می‌شود. طی چند ساعت، درد از آنجا به سمت پایین و راست شکم منتقل می‌شود. در این هنگام درد تیز و پایدار شده و به مرور زمان بر شدت آن افزده می‌شود. هر حرکتی از جمله صرفه، پریدن و یا فشار آوردن دوی محل درد بسیار دردناک است و سبب تشدید درد می‌شود. همچنین کودکان مبتلا به آپاندیسیت اغلب تب خفیف، کاهش اشتها، تهوع و استفراغ نیز دارند.
اینتوساسپشن (Intussusception)
اینتوساسپشن وضعیتب نادر است که در آن قسمتی از روده به صورت تلسکوپی وارد قسمت بعدی روده می‌شود و در آنجا گیر می‌افتد. این بیماری در بین سنین ۶ ماه تا ۳ سال شایعتر است. یک کلید تشخیصی مهم برای این بیماری دوره‌ای بودن درد است. رفتار کودک بین حالتی نسبتا خوش حال و بازیگوش تا دوره‌هایی از بی‌قراری و گریه شدید ناشی از درد و دل‌پیچه شدید در نوسان است. با بدتر شدن وضعیت ممکن است مدفوع خونی که به شکل ژله توت فرنگی دیده شود.
فتق گیرافتاده و پیچ خوردن بیضه‌ها
فتق در کشاله ران زمانی رخ می‌دهد که روده‌ها وارد حفره‌ای در ایواره داخلی شکم می‌شوند. معمولا روده‌ها به صورت نسبتا آزادانه به این حفره داخل و خارج می‌شوند، اما اگر در این حفره گیر بیافتند، کودک دچار درد، استفراغ و احتمالا یک توده قرمز و متورم در ناحیه کشاله ران و یا بیضه‌ها می‌شود.
علت بیضه متورم و قرمز همچنین ممکن است پیچ خوردن بیضه‌ها باشد که معمولا در سنین نوزادی و یا اوایل بلوغ رخ می‌دهد. در این حالت رشته‌ای که عروق خونی بیضه‌ها از آن می‌گذرند به دور خود پیچ می‌خورد و خونرسانی بیضه قطع می‌شود و به همین علت باید در اسرع وقت مداخله جراحی برای آن صورت گیرد.
یبوست
یبوست وضعیت بسیار شایعی است و می‌تواند موجب دل پیچه‌های بسیار شدیدی شود. کودک مبتلا به یبوست معمولا سابقه دفع مدفوع بسیار سفت و دیر به دیر دارد که ممکن است بسیار دردناک باشد و حتی گاهی رگه‌هایی از خون همراه آن دیده شود.
گاستروانتریت ویروسی (عفونت ویروسی معده و روده)
انواع مختلفی از عفونت‌ها می‌تواند سبب ایجاد دل درد حاد شوند. در گاستروانتریت ویروسی، دل درد معمولا همراه با استفراغ محتویات معده است و اغلب در روز بعد اسهال آبکی و بدبو هم به آن اضافه می‌شود. این کودکان معمولا بی‌حال هستند، تب خفیف (اغلب اما نه همیشه تب زیر ۳۸.۵ درجه است) و کاهش اشتها دارند. از آنجا که این بیماری بسیار مسری است، دوستان کودک یا سایر اعضاء خانواده نیز ممکن است علائم مشابهی داشته باشند.
مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی نوعی از عفونت روده است که می‌تواند شبیه به گاستروانتریت ویروسی باشد. در مسمومیت غذایی، بیماری معمولا ناشی از سموم ترشح شده توسط عوامل عفونت زاست و علت آن عدم رعایت بهداشت حین آماده سازی غذا و یا آماده سازی نامناسب است. کودک ممکن است طی چند ساعت از مصرف غذای آلوده دچار استفراغ شدید، دل پیچه و اسهال شود. یک کلید تشخیصی در مسمومیت غذایی این است که سایر افرادی که همان غذا را مصرف کرده‌اند نیز اغلب به بیماری دچار می‌شوند (هرچند ممکن است شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت باشد).
یکی از شایعترین علل ایجاد مسمومیت غذایی سم میکروبی به‌نام «استافیلوکوک» می‌باشد که گاهی به اختصار «استاف» نیز خوانده می‌شود. مسمومیت استافی می‌تواند سبب بروز سریع حالت تهوع، استفراغ شدید، سرگیجه و دل درد شود. سم استاف معمولا در شیرینی‌هایی همچون پای سیب، سالادها (فصل، سیب‌زمینی، ماکارونی، تخم مرغ و ماهی تون) و لبنیات یافت می‌شود.
عفونت‌های میکروبی روده
این عفونت‌ها موجب التهاب روده بزرگ می‌شوند که به آن کولیت می‌گویند و می‌توانند سبب دل پیچه همراه با تب بالا و مدفوع خونی شوند. کودکان مبتلا از نظر ظاهری نیز نسبتا بدحال هستند و ظاهری بیمار دارند. این بیماری در مسافران و افرادی که با مواد غذایی یا آب آلوده در تماس بوده‌اند شایعتر است.
عفونت‌های کلیه و مثانه
این عفونت‌ها نیز از علل ایجاد درد شکم هستند. عفونت‌های کلیه ممکن است با تب، استفراغ و درد قسمت پایین کمر نیز همراه باشند. عفونت‌های مثانه می‌توانند سبب درد هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار و یا بروز شب ادراری شوند.
پورپورای هنوخ شوان لاین (HSP)
پورپورای هنوخ شوان لاین بیماری ناشایعی است که در کودکان دیده می‌شود و عامل آن التهاب عروق خونی است. با وجود اینکه این بیماری از علل مهم درد شدید و حاد شکم است، اغلب والدین در مورد آن بیماری چیزی نشنیده اند. التهاب سبب ایجاد راش‌های به خصوصیات مخصوص این بیماری می‌شود و اغلب همراه با درد شکم و گاهی مدفوع خونی است. راش‌ها اغلب در ناحیه ساق پا و کپل دیده می‌شود و شبیه به خون‌مردگی می‌باشد (پورپورا).
درمان دل درد حاد
اگر کودک هر یک از علائم خطر را نشان دهد، معمولا نیازمند بررسی اورژانس پزشکی می‌باشد. یک مشخصه تمام بیماری‌هایی که نیازمند مداخله جراحی هستند این است که معمولا تا زمانی که به‌صورت مناسب درمان نشده‌اند، با گذشت زمان بدتر می‌شوند.
خوشبختانه بیشتر موارد دل درد در اغلب کودکان موردی اورژانس نیست و نیاز به مداخله سریع پزشکی ندارد. این دردها معمولا خودبخود و طی چند ساعت بهبود میابند. اطمینان بخشیدن به کودک و پرت کردن حواس کودک از درد می‌تواند در بهبود این دردها کمک کننده باشد. همچنین ماساژ دادن شکم نیز ممکن است به کاهش درد کودک کمک کند. در مواردی که علائم خطر وجود ندارد، ممکن است استامینوفن ویا ایبوپروفن نیز در کاهش درد کمک کننده باشند. اگر کودک ترجیح می‌دهد که چیزی نخورد، او را مجبور به خوردن نکنید، فقط اطمینان حاصل نید که به مقدار کافی مایعات مصرف می‌کند تا دچار کم‌آبی نشود. اگر درد کودک به‌نظرتان متفاوت ویا شدید تر از معمول می‌رسد، بهترین کار مشورت با پزشک است.
0 Comments